Mütevazı Bir Öneri…

Bölgemizdeki savaşın acı bir sahnesi de Kobanê’de yaşandı. Binlerce insanın yaşam çevreleri tahrip olmuştu, kentin yeniden yapılanması gündemdeydi. TMMOB Diyarbakır İKK bileşenleri IŞİD saldırısıyla tahrip olan kentte teknik bir inceleme gerçekleştirdiler ve izlenimlerini bir raporla kamuoyuna sundular; bu rapor Mimarlık dergisinde yayınlandı. Yaşananlara insani olarak tepki göstermenin, yardımları organize etmenin ötesinde neler yapılabileceğine örnek olarak bazı çalışmalar gündeme geldi. Şehir Plancısı Akın Atauz’un böylesine tahrip olmuş bir kentin yeniden yapılanması sürecindeki önerileri aktardığı yazısı ve benim bu yapılanma sırasında yaşamı kolaylaştırıcı bir öğe olarak aktardığım mahalle sosyal merkezi önerisi bu sayıda yer alıyor. Olayın sıcaklığı içerisinde hazırlanmış ve gelebilecek katkılarla geliştirilmeye açık bu önerilerin çoğalması, mümkünse hayata geçirilmesi en içten dileğimizdir.

Türkiyeli Mühendis, Mimar ve Plancılardan…

Kobanê’de kentsel yaşamın oluşturulmasına yönelik bir öneri:

Mahalle Sosyal Merkezi

Gerekçe: TMMOB Diyarbakır İKK bileşenlerinin yerinde gözlemlerle hazırladıkları raporda aktarılan ve günlük basına da yansıyan bilgilerden şehrin % 80’inin yıkık durumda olduğu, kentin altyapısının tamamen çöktüğü, elektrik ve su gibi hayati ihtiyaçların giderilemediği bilgisi edinilmiştir. IŞİD’in saldırıları sırasında kent halkının büyük çoğunluğu aylarca çadır kentlerde kalmıştır ve kentte yaşama şartlarının bir an önce oluşturulmasını, kendi yaşam çevrelerine geri dönmeyi düşünmektedirler.

Yerel yöneticiler tüm dünyaya kentteki olağanüstü hasarın giderilmesi doğrultusunda uluslararası boyutta bir yardım çağrısı yapmışlardır. Kentin yeniden yapılanmasının, Kobanê ve yakın çevresindeki yaşamın normale dönmesinin, kentin tekrar yaşanabilir olmasının önünde çok ciddi sorunlar vardır.

Bizlere düşen bu çok yönlü düzenlemelerde mesleki bilgimizi, örgütleme becerimizi insani duyarlılığımızla birlikte bu yapılanmaya katkı sunmak üzere harekete geçirmektir.

Aşağıdaki sunacağımız öneri hayata geçirildiğinde, Türkiyeli Mühendis, Mimar ve Plancıların bölge için yapabileceklerinin yanı sıra, yerel halkın yaşam kalitesini yükseltmeye yönelik mütevazı olduğu kadar da anlamlı bir model olacaktır.

Bu kapsamda benzer başka önerilerin de dillendirilmesi ve irdelenmesi ortama bir zenginlik katacaktır. Keza diğer meslek disiplinlerinin, örneğin sağlıkçıların, psikologların, eğitimcilerin vb. hayata geçirmeye çalışacakları öneriler kapsamında mesleğimizle ilgili yapabileceğimiz katkıya da açık olacağımızı belirtebiliriz.

Mahalle Sosyal Merkezi

Yeni yaşam merkezlerinin yeniden inşası uluslararası desteğin sağlanması halinde bile zaman alabilecek, bu süre içerisinde geçici barınma düzeninin kalıcı konutlarla birlikte örgütlenmesi gündeme gelecektir. Oluşturulacak mahallelerde çekim merkezi olabilecek bir “sosyal merkez” yapısının oluşturulması önerilmektedir. Mahalle nüfusu olarak 1000 kişi hedeflenebilir.

Yapı’nın hızlıca hayata geçirilmesi için geleneksel yapı teknikleriyle inşa edilmesi düşünülmemektedir. Türkiye’de tasarlanacak, büyük bir kısmı Türkiye’de üretilecek yapı bileşenlerinin Kobanê’ye nakledilerek yerel yöneticilerce gösterilecek bir yaşam çevresinde monte edilmesi planlanmaktadır.

Neler olması düşünülmektedir:

·       Kadınların hayatını kolaylaştıracak, günlük temel hizmetlerini görmelerini sağlayacak bir ortamın oluşturulması: Çamaşırhane, kadın tuvaleti, banyo, çocuk bakım odası vb. hizmetlerin sağlanması.

·       Ufak bir muhtarlık ofisi: 5-10 kişilik toplantı yapılabilecek, duyuruların asılabildiği bir alan. (Ayrı bir giriş olması gerekir)

·       Günlük bulaşık yıkanabilecek ve bina dışından kullanılabilecek lavabo düzeneği.

·       Mahallede altyapı eksikliğinin kolay giderilemeyebileceği göz önüne alınarak su ve elektrik gibi olanakların sağlanabileceği düzeneklerin hazırlanması gerekir. Bunlar nelerdir:

o   Su depoları, tankerle su getirilebilir.

o   Elektrik jeneratörü, yöredeki iklim göz önüne alındığında güneş enerjisinden yararlanılması mümkündür.

o   Mahalle iletişimini sağlayacak duyuru panosu, bina dışında yer alacak sesli ve/veya görüntülü ekran.

o   Bütün bunların gerektirdiği mekânsal düzenleme ve gereken alanın ayrılması.

Süreç nasıl hayata geçirilebilir?

·       Mimari program geliştirilerek bu konuda katkı yapmaya gönüllü serbest çalışan mimarlardan proje hizmeti sağlanabilir. (ODTÜ Mimarlık Fakültesi’nin yaz stajlarında gerçekleştirdiği köy okulları deneyinden yararlanılabilinir.)

·       Makine, elektrik, inşaat mühendisliği hizmetleri de keza gönüllülük esasına göre mimari projeye uygun şekilde oluşturulur.

·       Yapı elemanlarının, gerekli makine, elektrik ve diğer mekanik aksamın fizibilitesi hazırlanır ve her bir kalem için sponsorluk hizmeti arayışı içerisine girilir. Bu konunun partiler üstü bir yardım organizasyonu olduğu fikrinin vurgulanması, pek çok belediyenin (sadece HDP’nin değil, aynı zamanda CHP’nin de) katkısının istenmesine ve sağlanmasına yol açacaktır.

·       İmalatların yapılması, gerekli mekanik ve diğer aksamların temini ve sürecin organizasyonu için Diyarbakır İKK bünyesinde bir komisyon oluşturulabilir.

·       Keza Kobanê yerel yönetimi de süreçte nasıl bir katkı koyacakları ve kendilerinden neler beklendiği aktarılır.

“Mahalle Sosyal Merkez” yapısının hayata geçmesi halinde bir model olarak geliştirilmesi ve gerek çadır kentlerde, gerekse diğer afet bölgelerinde kullanılmak üzere önerilmesi mümkündür.

Böyle bir yapının maliyetinin, bütün olarak ve belirli kalemlere ayrışmış olarak, belirlenmesi ve duyurulması mümkündür. Diğer mahalleler için tekrarı halinde Kobanê’nin yeniden yapılanmasına katkı vermek isteyen kişi/kurum/kuruluşlarca değerlendirilecektir.

Mimarlık Dergisi’nin 385. sayısında (Eylül-Ekim 2015) yayınlanmıştır.